Cztery rzeki, żyzna gleba, równina otoczona górami od Olimpu, poprzez góry Pieria i Wermios – bezpieczeństwo i warunki do życia. Dziś to rozległa równina rolnicza znana z produkcji owoców, takich jak brzoskwinie i truskawki. Jedziemy do miejsca, gdzie na wieki spoczął macedoński król zwany Słońcem z Werginy.
Tu ok. 2800 lat temu powstaje państwo, którego pierwszym historycznym królem był Perdikkas I. Na ziemiach tych zamieszkali ludzie z hellenistycznego plemienia Dorów. Jednak ustrój, odmienny od panującej wówczas w antycznej Grecji demokracji, pozwalał na przeświadczenie, że Macedończycy to tylko dalsi krewni Greków. Nic bardziej błędnego. Mówili przecież tym samym językiem co Grecy, brali udział w olimpiadach i co najbardziej greckie, wierzyli w 12 greckich bogów. Sprawiedliwie rządzący władcy Macedoni mieli poważanie wśród poddanych, a mieszkańcy tych ziem, w poczuciu bezpieczeństwa, przyjmowali rządy swoich królów. I tak oto w IV w. p.n.e królem zostaje Filip II. Greckie południe w tym czasie rozsypuje się po wojnach peloponeskich, więc Filip II, wykorzystując sytuację rusza w tamte strony i po bitwie pod Cheroneją w 338 r. p.n.e. zawiera pokój z władcami terenów pozostających pod kontrolą Aten. W kolejnym roku Związek Koryncki zawiera sojusz militarny z królem Macedonii, co w praktyce oznaczało macedońską hegemonię nad większością greckich polis – miast. Panowanie króla Filipa II nie trwa jednak długo po tych wydarzeniach.
W czerwcu 336r. p.n.e., w starej stolicy Macedonii – Ajgaj – trwały przygotowania do ślubu Kleopatry, córki Filipa i Olimpias, z Aleksandrem I z Epiru. Uroczystości ślubne stanowiły preludium wielkiej inwazji na Azję. Filip zaprosił przedstawicieli wszystkich polis wchodzących w skład Związku Korynckiego, a także ważnych arystokratów greckich, artystów oraz znaczących Macedończyków. Otwarcie uroczystości zaplanowano w teatrze, o świcie. Król do teatru wszedł sam, ubrany na biało. Gdy zatrzymał się, by pozdrowić tłum, jeden z gwardzistów rzucił się na niego z mieczem, zadał cios, a następnie uciekł. Zabójcą okazał się młody gwardzista imieniem Pauzaniasz. Według antycznych źródeł kierowały nim głównie motywy osobiste – w młodości Pauzaniasz był kochankiem Filipa. Po ataku gwardziści Filipa ruszyli w pogoń za zabójcą, w wyniku której, trochę prze przypadek, bo potknął się podczas ucieczki, zdołali go dogonić i uśmiercić przebijając włóczniami. Warto wspomnieć, że w wyniku procesu dowiedziono, że Pauzaniasz nie działał w pojedynkę, o czym świadczyło przygotowanie kilku koni do ucieczki. Jego wspólników schwytano.
Po śmierci Filipa II miejsce na tronie Macedonii zajmuje Aleksander III Macedoński, zwany w historii Wielkim. Kontynuuje on ambitne plany swojego ojca i podbija kolejne obszary tworząc największe imperium w historii świata. Ale wróćmy do Filipa II.
Na jego pogrzeb, zgodnie z obrządkiem, przygotowano wielki stos drewna, przy którym zgładzono synów Aeroposa oraz konie, do których podczas ucieczki kierował się Pauzaniasz. Broń oraz końskie uprzęże złożono przy ciele Filipa. Leżało tam także ciało jednej z jego żon. Po uroczystej kremacji prochy króla i królowej umieszczono w dwóch oddzielnych złotych skrzynkach. Szczątki złożono w niedokończonym jeszcze grobowcu. Na fasadzie umieszczono przybite do deski ciało Pauzaniasza, a kiedy zakończono obrządek zdjęto je, a miejsce gdzie wisiało oczyszczono ogniem. Ciała dwóch zabitych synów Aeroposa i spalonego Pauzaniasza wrzucono do ziemi, a nad grobowcem usypano kopiec z czerwonej ziemi. I tak w spokoju, przykryty ziemią, grobowiec Filipa II trwał nienaruszony, aż do lat 70 XX w. Wówczas to zespół archeologów pod kierownictwem Manolisa Andronikosa odkrywa dla świata królewskie groby w Wielkiej Tumbie, a wśród nich największy skarb – grób Filipa II, przywracając tym samym postać nieco już zapomnianego, ale wielkiego władcy, na karty historii.
Odkrycia tego dokonano w Werginie, dawniej noszącej nazwę Αιγες (Egies). Świętym mieście, które po Pella, gdzie urodził się Aleksadnder Macedoński i Dion u podnóży Olimpu, będącym centrum religijnym Macedończyków, pełniło rolę centrum ważnych uroczystości. Tutaj odbywały się śluby, pochówki i ceremonie państwowe.
Manolis Andronikos odkrył w tym miejscu nie tylko grób Filipa II, ale także 3 inne, w tym dwa splądrowane oraz budynek publiczny i inne mniejsze groby, dzięki którym możemy dowiedzieć się, jak wyglądały pochówki w starożytności.
Do pochówku w starożytności podchodzono z wielką estymą ponieważ sądzono, że ci którzy umierają stają się łącznikami między żywymi a bogami. Starożytni wierzyli, że dbałość o zmarłych daje im gwarancję dobrych relacji z bogami i ich przychylność. Dlatego w zbiorach powstałego w miejscu wykopalisk muzeum, możemy znaleźć m.in.: płyty nagrobne i grobowce przypominające kształtem antyczne świątynie, wskazujące na wiek zmarłego, jego statut materialny i rodzinny. Wewnątrz grobowców znajdziemy przedmioty niezbędne do wykonania obrządku pogrzebowego, a także przedmioty użytku codziennego złożone przy szczątkach zmarłego, świadczące o jego życiu doczesnym: zbroje, elementy broni, włócznie, miecze, biżuterię, amfory na perfumy. Grobowce ozdabiano również malowidłami – w Werginie mamy tego przykład.
Grób Pudełkowy – Grób Persefony, w rzeczywistości to grób, w którym zostali pochowani: mężczyzna, kobieta i noworodek. Swoją nazwę zawdzięcza konstrukcji w kształcie pudełka, ze specjalnego rodzaju marmuru- tufu i malowidłom ściennym, z których najważniejsze przedstawia porwanie Persefony przez władcę podziemi Hadesa. Ta namalowana scena stanowi, według opinii historyków sztuki, jedno z największych odkryć archeologicznych XXw. Mówi się, że jej twórcą mógłbyć wielki malarz epoki starożytnej – Nikomachos. Świadczyć mają o tym wyjątkowy talent malarza ujawniony w użyciu wspaniałych barw i robiących wrażenie okazałości kształtów.
Jednak najwięcej skarbów, z wielu względów, znaleziono w grobie króla Filpa II. Po pierwsze grób ten został nietknięty przez 2300 lat. Po drugie osoba tam pochowana była majętna i obdarzona szacunkiem wielu żyjących. Po trzecie w grobie króla spoczęła także jego żona. A co chyba najważniejsze Filip II był żołnierzem z krwi i kości, posiadał więc za życia bogaty ekwipunek żołnierski, który po jego śmierci złożono z nim w grobowcu.
Wszystkie znalezione tam przedmioty wykonane są z materiałów szlachetnych: złoto, srebro i kość słoniowa. Archeolodzy odkryli w nim m. in.: tarczę ze złota i kości słoniowej, złote nagolenniki, zbroje reprezentacyjne, ochraniacz na szyje, guziki do zbroi, srebrne naczynia oraz łoże pośmiertne zdobione elementami z kości słoniowej i szkła (wytapianego z kryształu już 3500 lat temu). Najbardziej imponującym znaleziskiem są jednak urny króla Filipa II i jego małżonki oraz wieńce wykonane ze złota.
Urny ozdobione są szesnastopromienną gwiazdą nad nimi zwieszono wieńce. Wianek Filipa II jest z liści dębu – świętego drzewa Zeusa, będącego symbolem boskości króla. Obydwie urny spoczywają w gablotach muzeum w Werginie i cieszą się niezmiennie popularnością wśród zwiedzających. Głównie ze względu na to, że są bardzo fotogeniczne😉 a i chyba jeszcze dlatego, że bardzo przyciągają wzrok swoim blaskiem – Słońca z Werginy.
Nie byliście tam jeszcze? Polecam. Najlepiej w towarzystwie dobrego przewodnika, np. Marcina Pietrzyka, który o tym miejscu i wielu innych w Grecji opowiada z wielką pasją. Wiem, bo sprawdziłam. Od niego też wiem, że podobno najpiękniej jest w drodze do Werginy w marcu, gdy kwitną drzewa brzoskwiniowe. Więc i my się tam jeszcze wybierzemy, w marcu, bo warto.😊 Wtedy też zamierzamy pojechać do Werii…, ale o tym już następnym razem.😊
Tekst i zdjęcia: Agata Synowiec
Żródła: Wikipedia, Przewodnik Archeologiczny „Wergina Królewska Stolica Macedonii” Summer Dream Editions.
