W niedzielę – 21 marca 2021 zmarł Adam Zagajewski, który określany był jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli Nowej Fali w poezji polskiej lat 70. Sytuowany obok postaci Stanisława Barańczaka, Ryszarda Krynickiego i Juliana Kornhausera był znany, ceniony, chętnie cytowany. Kiedy mówi się o Zagajewskim należy mu oddać, że to nie tylko największy z poetów, ale także eseistów, którzy tworzyli na przełomie XX i XXI wieku.
Adam Zagajewski urodził się 21 czerwca 1945 roku we Lwowie. W roku jego urodzin, ze względu na wysiedlenie Polaków ze Lwowa jego rodzina zamieszkała na Górnym Śląsku – w Gliwicach. To właśnie tam ukończył szkołę średnią a następnie rozpoczął studia na prestiżowym Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiował psychologię i filozofię. Mówiąc o Adamie Zagajewskim warto zaznaczyć, że był związany z ruchem Nowej Fali w Krakowie. Nowa Fala była poetycką formacją, która skupiała poetów debiutujących w II połowie lat 60., dla których przeżyciem pokoleniowym był Marzec 1968 oraz Grudzień 1970. W roku 1974 Adam Zagajewski wraz z Julianem Kornhauserem opublikował znaną pozycję: „Świat nie przedstawiony”. Ukazuje ona analizę obrazu polskiej literatury lat 60. i 70. Publikacja ta wywołała ożywioną reakcję w świecie literackim oraz stała się manifestem nowych tendencji w polskiej literaturze powojennej.
Twórczość Zagajewskiego dotknęła cenzura będąca wynikiem podpisania LISTU 59 w roku 1975. W związku z czym jego twórczość została objęta zakazem powszechnego druku.
Tworzył praktycznie wiersze białe i wolne. Adam Zagajewski definiował poezję jako sztukę przetwarzania i układania myśli. Wbrew powszechnemu wówczas postmodernizmowi uważał, że nie kształtowanie języka a sens jest najważniejszą cechą poezji. Pozostawił po sobie kilkanaście tomów wierszy, eseje oraz powieści. Jego śmierć w Światowym Dniu Poezji była więcej niż symboliczna. Odszedł prawdziwy Poeta!
Warto w tym miejscu wskazać na wybrane przykłady twórczości Wielkiego Poety.
▪ Poezja
• Komunikat, Kraków 1972
• Sklepy mięsne, Kraków 1975
• List. Oda do wielości, Paryż 1983
• Jechać do Lwowa, Londyn 1985
• Płótno, Paryż 1990
• Ziemia ognista, Poznań 1994
• Trzej aniołowie / Three Angels, Kraków 1998 (wybrane wiersze)
• Późne święta, Warszawa 1998 (wybrane wiersze)
• Pragnienie, Kraków 1999
• Spróbuj opiewać okaleczony świat, Nowy Jork 2001[39]
• Powrót, Kraków 2003
• Anteny, Kraków 2005 (maj 2006 r.)
• Niewidzialna ręka, Kraków 2009
• Wiersze wybrane, Kraków 2010, 2014, 2018
• Asymetria, Kraków 2014
• Lotnisko w Amsterdamie / Airport in Amsterdam, Kraków 2016 (wybrane wiersze)
• Prawdziwe życie, Kraków 2019
• Powieści i proza
• Ciepło, zimno, Warszawa, 1975
• Słuch absolutny, Kraków, 1979
• Cienka kreska, Kraków, 1983
• Eseje
• Świat nie przedstawiony, Kraków 1974
• Drugi oddech, Kraków 1978
• Solidarność i samotność, Kraków 1986
• Dwa miasta, Paryż-Kraków 1991
• W cudzym pięknie, Poznań 1998
• Obrona żarliwości, Kraków 2002
• Poeta rozmawia z filozofem, Warszawa 2007
• Lekka przesada, Kraków 2011
• Poezja dla początkujących, Warszawa 2017
• Substancja nieuporządkowana, Kraków 2019
Wspominając Adama Zagajewskiego warto także zasygnalizować liczne nagrody i wyróżnienia jakie podczas wielu lat swojej twórczości otrzymał. Kalendarium to przedstawia się następująco:
• 1975 – Nagroda Fundacji im. Kościelskich, Genewa
• 1985 – Nagroda im. Kurta Tucholsky’ego, Sztokholm
• 1986 – Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego, Warszawa
• 1987 – Prix de la Liberté, Paryż
• 1996 – Nagroda Vilenica
• 1999 – finał Nagrody Literackiej Nike za W cudzym pięknie
• 2000 – finał Nagrody Literackiej Nike za Pragnienie
• 2003 – Krakowska Książka Miesiąca za tomik Powrót.
• 2004 – Międzynarodowa Nagroda Literacka Neustadt (USA) zwana „Małym Noblem”
• 2005 – Nagroda Literacka Spychera
• 2006 – nominacja do Śląskiego Wawrzynu Literackiego za Anteny
• 2006 – nominacja do Nagrody Literackiej Nike za Anteny
• 2010 – Europejska Nagroda Poetycka, przyznawana przez Fundację Cassamarca z Treviso
• 2013 – Chińska Nagroda Literacka Zhongkun (chiński Nobel)
• 2014 – Nagroda Literacka im. Eichendorffa przyznawana przez Krąg Wangen – „Stowarzyszenie Literatury i Sztuki Wschodu”
• 2015 – Nagroda Heinricha Manna (Heinrich-Mann-Preis) przyznawana przez Berlińską Akademię Sztuk
• 2015 – nominacja do Nagrody Poetyckiej Orfeusz za tom Asymetria
• 2015 – nominacja do Nagrody Literackiej Nike za tom Asymetria
• 2016 – Nagroda im. Jeana Amery’ego (Jean-Amery-Preis) za eseje
• 2016 – Griffin Prize (The Griffin Trust For Excellence In Poetry Lifetime Recognition Award) za całokształt twórczości
• 2017 – Nagroda Księżnej Asturii w dziedzinie Literatury (Hiszpania)
• 2018 – nominacja do Nagrody Literackiej Nike za esej Poezja dla początkujących
• 2019 – Krakowska Książka Miesiąca za tom Prawdziwe życie i zbiór Substancja nieuporządkowana
• 2020 – nominacja do Nagrody Literackiej Nike za zbiór Substancja nieuporządkowana.
Rodzinie, Przyjaciołom i Bliskim Adama Zagajewskiego pragniemy wyrazić wyrazy szczerego żalu i współczucia.
