O asertywności coraz częściej mówi się w ostatnich latach. Wydaje się, że jest to umiejętność niezbędna do funkcjonowania w społeczeństwie w dzisiejszych czasach. Warto zastanowić się jakie są przyczyny jej braku, dowiedzieć się czy możliwe jest wypracowanie u siebie tej cechy, a także sprawdzić, czy w pewien sposób jej brak nie wiąże się z otyłością.
Czym jest asertywność?
Asertywność to pojęcie określające umiejętność wyrażania wobec drugiej osoby własnego zdania, opinii, przekonań, ale też emocji oraz postaw. Równie ważne, prócz ekspresji swojej osoby, jest to, by dbać o jakość wysyłanego drugiemu człowiekowi przekazu. Wyrażanie siebie powinno następować w sposób nie zagrażający dla innych, to znaczy, tak, by nie naruszać granic ani praw drugiej osoby, z którą wchodzimy w interakcję. Warto także być świadomym tego, że asertywność to nie postawa agresywna, której celem jest egzekwowanie przysługujących nam praw, ale dochodzenie do nich na zasadzie współpracy (a nie walki).
Kiedy potrzebna jest asertywność?
Asertywność jest umiejętnością nabytą, to znaczy taką, której uczymy się w ciągu życia. Warto nad nią pracować, ponieważ przydatna jest w wielu obszarach naszego funkcjonowania społecznego. Niektóre z nich to:
- dbanie o możliwość realizacji swoich praw w wielu sytuacjach społecznych. Przykładem może być umiejętność odmowy gdy wytrawny sprzedawca namawia nas na zakup produktu, który nie jest nam potrzebny;
- dbanie o swój komfort i respektowanie należnych praw w kontaktach towarzyskich. Przejawiać się to może w sytuacjach, gdy nie czujemy się traktowani uczciwie, np. kiedy nie zostają nam oddane pożyczone pieniądze czy też czujemy się wykorzystani;
- nawiązywanie i podtrzymywanie relacji, kontaktów towarzyskich. Asertywność w takich sytuacjach wyraża się brakiem poczucia skrępowania podczas nawiązywania rozmowy, swobodnym byciem w kontakcie z drugą osobą;
- wyrażanie krytyki i pochwał w sposób asertywny, czyli taki, który nie jest oceniający, a raczej polega na dawaniu konkretnych informacji zwrotnych, skoncentrowanych na problemie oddzielonym od osoby;
- wyrażanie uczuć, zarówno tych pozytywnych jak i negatywnych także jest przejawem asertywności;
- wystąpienia publiczne i kontakty z autorytetami, podczas których ujawniają się umiejętności zachowania własnej opinii, umiejętnego przekazania jej drugiej osobie bez ulegania jej wpływowi.
Co utrudnia bycie asertywnym?
Mimo, że jak wspomniano, asertywność nie jest cechą wrodzoną, ale taką, którą można wypracować, nie wszyscy posiadają ją na równie wysokim poziomie. Jedną z przyczyn jest niska samoocena, czyli brak samoakceptacji, poczucie bycia gorszym w porównaniu z innymi. Posiadanie negatywnych przekonań na swój temat, powoduje, że trudno jest wyrażać własne zdanie, opinie, a nawet odczuwane emocje. Przyczyną najczęściej jest lęk przed oceną, wyśmianiem czy krytyką przez inne osoby, które wydają się być lepsze i bardziej kompetentne w wielu dziedzinach. Kolejnym aspektem, który nie sprzyja asertywności są zniekształcenia poznawcze. Przykładem może być katastrofizacja, polegająca na wyobrażaniu sobie negatywnych konsekwencji związanych z wyrażaniem swojego zdania. Z czym może się to wiązać w przeżyciu i wyobrażeniu osoby posiadającej takie zniekształcenie? Otóż, wyrażenie własnego dania jest postrzegane jako powód zerwania z nią relacji, odrzucenia, niemożności dalszego współdziałania itp. Posiadanie takich „czarnych wizji” sprawia, że lepiej podporządkować się i zachować dobre relacje z innym niż narażać się na nieprzyjemności (które są prawdopodobnie jedynie wyobrażone).
Asertywność a otyłość
Można by się zastanawiać czy otyłość ma jakiś związek z asertywnością i odwrotnie. Przedstawione w powyższym paragrafie cechy, takie jak np. obniżona samoocena, często są problemem ludzi cierpiących na otyłość. Warto się temu przyjrzeć i zastanowić, czy brak asertywności, będący sposobem na nawiązanie relacji z innymi, nie jest jedną z konsekwencji nadwagi. Często brak asertywności wynika z chęci przypodobania się drugiej osobie. Wiąże się to z obawą, że wyrażenie sprzeciwu może zniszczyć nawiązaną relację. Możliwe, że w większym stopniu problem ten dotyczy osób otyłych, które mają poczucie, że z powodu wagi są negatywnie odbierane przez inne osoby.
Naucz się asertywności
Warto pracować nad tym aby nasze zachowania były asertywne, a opinie wyrażane bezpośrednio, stanowczo oraz uczciwie. Pierwszym krokiem aby być asertywnym jest nauka odmowy, bez poczucia, że wpłynie to negatywnie na odbiór nas przez innych. Każda osoba ma prawo do własnego zdania – warto wypracować u siebie takie przekonanie. Asertywne odmawianie zawsze zawiera w sobie słowo „Nie„. Dodatkowo, warto także podać przyczynę naszej odmowy, co jednak nie jest równoznaczne z wykręcaniem się czy pouczaniem kogoś. Nie należy także oszukiwać, szukać pretekstów czy usprawiedliwiać się bądź ulegać. Kiedy będziemy zachowywać się wobec innych w zgodzie ze sobą, zauważymy także ich dużą zmianę w stosunku do nas, co z pewnością da wiele satysfakcji i radości z bycia w relacjach.
Anna Bodnar
www.vitalia.pl
