O ζωολογικός κήπος της Βαρσοβίας θα μετονομαστεί σε «Ζωολογικό Κήπος Antonina and Jan Żabiński» ως φόρο τιμής για τον ηρωισμό και τη συνεισφορά της οικογένειας Żabiński κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Jan Żabiński
Ο Jan Żabiński ήταν ζωολόγος στο επάγγελμα και τέλεσε διευθυντής του διάσημου ζωολογικού κήπου της Βαρσοβίας πριν και κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου. Γεννημένος στη Βαρσοβία, από μικρός είχε μια στενή σχέση με τα ζώα, ένα πάθος που τον οδήγησε αργότερα να ακολουθήσει το συγκεκριμένο επάγγελμά. Στην ανασυνταχθείσα κυρίαρχη Πολωνία του Μεσοπολέμου, ο Żabiński έγινε γεωπόνος μηχανικός με Διδακτορικό Δίπλωμα στη Ζωολογία. Εργάστηκε στο Ινστιτούτο Ζωολογίας και Φυσιολογίας των Ζώων του Πανεπιστημίου Επιστημών της Ζωής της Βαρσοβίας (SGGW) όπου και γνώρισε την πολυαγαπημένη του Antonina Erdman.
Antonina Żabińska
Η Antonina Żabińska γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου 1908 στην Πετρούπολη. Μεγάλωσε ορφανή καθώς η μητέρα της υπέκυψε στη φυματίωση και ο πατέρας της, Αντόνι Έρντμαν, πυροβολήθηκε από τους μπολσεβίκους. Το 1923 όταν προέκυψε η πιθανότητα επαναπατρισμού η έφηβη Αντονίνα αποφάσισε να έρθει στην Πολωνία. Για να τη διατηρηθεί, εργάστηκε ως δάσκαλος ενώ ξεκίνησε τις σπουδές της στην αρχειονομία, κάτι που τελικά της έδωσε τη δυνατότητα να βρει δουλειά στη Σχολή Επιστημών της Ζωής της Βαρσοβίας. Εκεί γνώρισε το μελλοντικό της άντρα.
Το έργο τους
Ως κοινωνικοί ακτιβιστές και λάτρεις του φυσικού κόσμου, οι Żabiński κοινοποιούσαν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στο ραδιόφωνο, στον τύπο και μέσω βιβλίων. Ήδη από το 1926, το έτος έναρξης του πολωνικού ραδιοφώνου, ο Jan Żabiński εκφωνούσε ομιλίες για Ζωολογικά θέματα. Η Αντονίνα ήταν δεινή συγγραφέας και έγραψε για τις περιπέτειες των κατοικίδιων της σε πολλά βιβλία. Οι Żabiński ήταν επίσης πολύ δραστήριοι στο πλαίσιο της Διεθνούς Ένωσης Διευθυντών Ζωολογικών Κήπων.
Μετά την κατάληψη της Βαρσοβίας από τη Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 1939, ο Żabiński, τότε διευθυντής ζωολογικού κήπου, διορίστηκε από τη νέα ναζιστική διοίκηση ως επόπτης δημόσιων πάρκων. Επειδή ήταν υπάλληλος του δήμου της Βαρσοβίας, του επετράπη να εισέλθει επίσημα στο γκέτο της πόλης κατά την ίδρυση του το 1940. Επωφελούμενος αυτής της ευκαιρίας ο Ζαμπίνσκι και η γυναίκα του βοήθησαν εκατοντάδες παιδία και οικογένειες Εβραϊκής καταγωγής να δραπετεύσουν. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της γερμανικής αεροπορικής επίθεσης στη Βαρσοβία τον Σεπτέμβριο του 1939, πολλά περιβλήματα ζώων είχαν αδειάσει και τα ζώα του ζωολογικού κήπου είχαν μεταφερθεί σε άλλη περιοχή για ασφάλεια. Τότε η οικογένεια Żabiński αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα άδεια κλουβιά και τους πάγκους ως κρυψώνες για τους φυγάδες Εβραίους. Μέσα σε τρία χρόνια, εκατοντάδες Εβραίοι βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στα εγκαταλελειμμένα κλουβιά της ανατολικής όχθης του ποταμού Βιστούλα μέχρι να δημιουργηθεί καταφύγιο σε άλλη περιοχή. Επιπλέον, σχεδόν δώδεκα Εβραίοι στεγάστηκαν στο διώροφο ιδιωτικό σπίτι του Żabiński κοντά στο χώρο του ζωολογικού κήπου. Στο πλευρό του Żabiński βρισκόταν πάντα η Antonina και ο γιος τους Ryś.
Τιμές
Για τις ηρωικές τους πράξεις η οικογένεια Ζαμπίνσκι έλαβε το βραβείο Righteous Among the Nations το 1965, τιμή που αποδίδεται σε άτομα διαφορετικού έθνους που βοήθησαν με αυταπάρνηση Εβραϊκές κοινότητες κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το 2007, μια Αμερικανίδα ποιήτρια και συγγραφέας Diane Ackerman δημοσίευσε το The Zookeeper’s Wife, ένα βιβλίο για τις δραστηριότητες της οικογένειας Żabiński που βασίζεται στο ημερολόγιο της Antonina. Μερικά χρόνια αργότερα το περίφημο πολεμικό δράμα για το ζευγάρι Żabiński βασισμένο στο βιβλίο του Ackerman, «The Zookeeper’s Wife», γυρίστηκε το 2015 και κυκλοφόρησε στις 31 Μαρτίου 2017, με την Αμερικανίδα ηθοποιό Jessica Chastain να υποδύεται την Antonina και τον Βέλγο ηθοποιό Johan Heldenbergh ως Jan.
Μάρκος Μαυρίδης
