Ένα θρησκευτικό δίπτυχο που κλάπηκε από την Πολωνία κατά τη διάρκεια της ναζιστικής-γερμανικής κατοχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι οποίοι στη συνέχεια εξαφανίστηκαν για δεκαετίες, επιστράφηκαν μετά την ανακάλυψη τους σε μουσείο της Ισπανίας.
Οι πίνακες αντιπροσωπεύουν το τελευταίο έκθεμα από μια σειρά έργων τέχνης που επιστράφηκαν στην Πολωνία εν μέσω μιας συνεχιζόμενης εκστρατείας της κυβέρνησης για τον εντοπισμό των εκατοντάδων χιλιάδων κλεμμένων πολιτιστικών αντικειμένων που αγνοούνται μέχρι και σήμερα.
Τα έργα τέχνης προέρχονται από το εργαστήριο του διάσημου Φλαμανδού δασκάλου Dieric Bouts, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε μεταξύ της δεκαετίας του 1440 μέχρι τον θάνατό του το 1475. Σύμφωνα με το υπουργείο πολιτισμού, οι ίδιοι οι πίνακες πιθανότατα δημιουργήθηκαν στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα ή στο πρώτο τέταρτο του 16ου αιώνα. Το ζευγάρι των θρησκευτικών εικόνων, με τίτλο Mater Dolorosa και Ecce Homo απεικονίζει την Παναγία και τον Χριστό, σχηματίζοντας ένα μοναδικό έργο τέχνης όπου αναδεικνύονται αρθρωτά ξύλινα πάνελ.
Αρχικά το δίπτυχο αποτελούσε μέρος της πολωνικής συλλογής Czartoryski στο Κάστρο Gołuchów, κοντά στο Πόζναν, το 1883. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου το 1939, οι πίνακες, μαζί με άλλα κομμάτια της συλλογής, μεταφέρθηκαν στη Βαρσοβία. Θεωρείται ότι παρέμειναν στο Εθνικό Μουσείο της Βαρσοβίας μέχρι το ξέσπασμα της Εξέγερσης το 1944 όπου και εξαφανίστηκαν κατά την διάρκεια λεηλασίας της πόλης. Το 2019, εντοπίστηκαν από υπάλληλο του υπουργείου στη συλλογή του Επαρχιακού Μουσείου της Ποντεβέδρα στην Ισπανία. Δύο χρόνια αργότερα, ο υπουργός Πολιτισμού Piotr Gliński υπέβαλε επίσημο αίτημα για την αποκατάστασή τους. Αυτό χορηγήθηκε τον Δεκέμβριο του 2022 από το ισπανικό υπουργείο Πολιτισμού.
Odnaleziony w Hiszpanii dyptyk z warsztatu Dierica Boutsa wraca do Polski‼️ Przekazanie stronie polskiej dwóch obrazów z warsztatu Dierica Boutsa, stanowiących polskie straty wojenne, odbyło się dziś w Museo Provincial de Pontevedra
Więcej: https://t.co/ANWOYTmONf pic.twitter.com/B73eThP1YN
— Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (@kultura_gov_pl) January 25, 2023
Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο διευθυντής του ισπανικού μουσείου, Χουάν Μανουέλ Ρέι, εξήγησε ότι η παράνομη προέλευση των πινάκων ήταν εντελώς άγνωστη στο ίδρυμά του. Το μουσείο παρέλαβε τους πίνακες από τη συλλογή ενός από τους μεγαλύτερους ευεργέτες του, του επιχειρηματία José Fernández López, ο οποίος φέρεται να τους απέκτησε σε μια γκαλερί στη Μαδρίτη ή τη Βαρκελώνη τη δεκαετία του 1970.
Μετά από διοικητική διαδικασία που διήρκεσε περισσότερα από τρία χρόνια, το δίπτυχο επιστράφηκε στο Κάστρο Gołuchów, το οποίο είναι τώρα θυγατρική του Εθνικού Μουσείου του Πόζναν.
Μάρκος Μαυρίδης
