Ciecierzyca pospolita (Cicer arietinum) nazywana także cieciorką lub włoskim grochem jest jedną z pierwszych roślin z rodziny bobowatych uprawianych przez człowieka. Pochodzi z Bliskiego Wschodu, prawdopodobnie z zachodniej Azji, gdzie znana była już w 6500 r. p.n.e, skąd wkrótce potem dotarła do Europy.
Była podstawową rośliną uprawną w Mezopotamii oraz starożytnym Rzymie. Jeden z czołowych rzymskich mówców i filozofów Marcus Tullius nosił nazwisko będące łacińską nazwą ciecierzycy – Cicer. Ciecierzyca nie rośnie dziko, jest wyłącznie rośliną uprawną.
Powszechnie stosowana jest w kuchni basenu Morza Śródziemnego, w Europie Zachodniej i USA oraz na Bliskim Wschodzie, a także Afryce Północnej. W Egipcie nasiona ciecierzycy traktowane są jako afrodyzjak. Znane są również jej właściwości lecznicze, jako panaceum na bóle głowy, zapalenia gardła oraz kaszel. Liście ciecierzycy mają właściwości ściągające i wstrzymujące, stąd znajdują zastosowanie jako okłady na zwichnięte kończyny oraz napar pomagający przy problemach trawiennych (niestrawność). Potrawy z ciecierzycy wzmacniają odporność organizmu, a także poprawiają stan włosów i skóry, pozwalają też obniżyć poziom cholesterolu we krwi.
Cała roślina (prócz nasion) jest pokryta włoskami, które działają drażniąco na skórę. Strąki ciecierzycy są małe, pękate, z jednym lub dwoma nasionami o spiczastym, przypominającym ptasi dziób końcu, porównywane często do niedużych orzechów laskowych, o barwie białożółtawej, czerwonawej lub brunatnej.
Na rynku dostępne są dwa rodzaje ciecierzycy:
1. kabuli, o ziarnach większych i jaśniejszych
2. desi – odmiana mniejsza i ciemniejsza.
Warta stosowania
W Polsce, choć powszechnie stosowana w kuchni staropolskiej, jest obecnie mało znana i doceniana. I jest to ogromne niedopatrzenie, gdyż ciecierzyca jest smaczna, zdrowa, sycąca i doskonale nadaje się do urozmaicenia diety. Ciecierzyca zawiera 25% białka o korzystnym składzie aminokwasowym, dlatego może z powodzeniem zastępować mięso. Jest również bogata w fosfor, potas, większość witamin z grupy B, żelazo i błonnik, zawiera też więcej żelaza niż inne rośliny strączkowe. 100 g ugotowanej ciecierzycy zawiera: 164 kalorie w tym: 27,4 g węglowodanów, 2,6 g tłuszczu, 7,6 g błonnika i 8,9 g białka.
W kuchni
Niedojrzałe nasiona ciecierzycy można jeść na surowo. Dojrzałe po ugotowaniu lub konserwowaniu są świetnym dodatkiem do wielu potraw. Można je stosować do sałatek, dań warzywnych typu ratatouille czy kus-kus.
Suszone nasiona cieciorki należy najpierw namoczyć przez około 10 godzin (na noc) w zimnej wodzie, po czym gotować przez 1-2 godzin sprawdzając twardość. Jeśli chcemy dodać sól, należy zrobić to pod koniec gotowania. W przeciwnym wypadku znacznie spowolni się proces wchłaniania wody. Czas gotowania można też znacznie skrócić, stosując szybkowar. Wówczas zajmie to nam jedynie 8-10 min, a ponadto krótsza obróbka termiczna pozwoli na zachowanie większej ilości witamin.
Na świecie najbardziej znana jest w postaci falafel lub hummusu, który serwuje się z różnymi innymi przystawkami, sałatkami, pastami czy kiszonkami lub jako dodatek do szałarmy, kebabu, sznycla i właściwie do wszystkiego (może z wyjątkiem słodyczy). Ta pochodząca z Libanu potrawa (wg. legendy wymyślona przez sułtana Saladyna w czasach wypraw krzyżowych w XII w. n.e.) jest popularna na Bliskim Wschodzie, w kuchni arabskiej i żydowskiej, znana jest również w kuchniach kaukaskich. Pod nazwą chana, ciecierzyca pojawia sie jako składnik wielu dań hinduskich, m.in.: w zupach, sałatkach, curry oraz wielu przekąskach. W krajach basenu Morza Śródziemnego nasiona ciecierzycy podaje się także jako przystawkę – obtoczone w cukrze lub przyprawach. Używa się ich również jako namiastkę kawy. Z nasion wyrabia się także specjalną mąkę, zwaną besan lub Chana, którą wykorzystuje się jako dodatek do zup, chleba i makaronów. Mąkę z ciecierzycy wykorzystuje się równocześnie do przygotowania pakory (tj.: warzywa maczane w cieście z mąki z ciecierzycy i smażone w głębokim tłuszczu), popadum (cienkie i chrupiące placki), socca, bhajjiya (cebula w cieście) i Jidou liang fen. Mąka ta nie zawiera glutenu i może zastępować mąkę pszenną u osób na diecie bezglutenowej. Cennym wzbogaceniem diety są także kiełki ciecierzycy oraz młode pędy i liście, które przygotowuje się podobnie jak szpinak.
Ciecierzyca dobrze komponuje się z oliwą, olejem orzechowym, sezamowym i z awokado, masłem, rozmarynem, tymiankiem, listkami laurowymi, szałwią, pietruszką, kolendrą, kminem, kurkumą, gałką muszkatołową, cynamonem, ricottą, parmezanem, boczkiem, cytryną, limonką, skórką pomarańczową, rukolą, rzeżuchą, pomidorami, groszkiem, cukinią, oberżyną, ziemniakami, makaronem, owocami morza oraz rybami o białym mięsie.
